12-09-2025
Hướng dẫn tính chọn contactor và khởi động từ cho động cơ
- Kiến thức ngành điện
- Th6 14, 2024
- 4637 lượt xem
Chọn contactor điều khiển động cơ cần lưu ý 3 yếu tố chính là kích thước, điện áp và dòng điện hoạt động. Các yếu tố trên sẽ được BTB Electric hướng dẫn bạn lựa chọn trong bài viết sau.
Bước 1: Xem thông số động cơ và xác định tiêu chí chọn contactor
Để bạn chọn đúng loại contactor cho động cơ, bạn cần nắm được các thông số quan trọng trên động cơ như điện áp, dòng điện và công suất. Bên cạnh đó nên chú ý tới hệ số cosφ của động cơ để tính toán sau khi lắp đặt có cần các biện pháp nâng cao hệ số công suất cosφ hay không.
Sau khi đã nắm bắt được thông số của động cơ (motor), bạn sẽ xác định được các tiêu chí chọn contactor như loại contactor, cấp điện áp, dòng điện, tính năng, độ bền,….
Như trong ảnh, cần chọn contactor có thông số tương thích với một số thông số của động cơ:
- Điện áp động cơ 380V =>> Chọn contactor có cấp điện áp tương tự
- Tần số động cơ 50Hz =>> Chọn contactor có tần số 50/60Hz
- Cường độ dòng điện động cơ 43,2A =>> Chọn contactor có mức dòng điện cao hơn gần nhất là 50A
- Công suất động cơ 22kW
Bước 2: Chọn loại contactor và kích thước phù hợp cho động cơ
Loại sử dụng tải điện là thuật ngữ dùng để phân loại các thiết bị điện dựa trên đặc điểm hoạt động và mức độ tiêu thụ điện năng. Thuật ngữ này được quy định trong tiêu chuẩn IEC đưa ra. IEC là tổ chức phi lợi nhuận quốc tế chuyên phát triển và ban hành các tiêu chuẩn cho lĩnh vực điện và điện tử. Tiêu chuẩn IEC sử dụng danh mục sử dụng và mã sử dụng làm căn cứ xác định chính xác loại contactor phù hợp cho thiết bị, trong trường hợp này là động cơ.
Mặt khác, kích thước contactor cần tương thích với loại motor và mục đích sử dụng của động cơ đó. Kích thước contactor tương ứng với danh mục sử dụng được ban hành bởi IEC, bao gồm:
- Động cơ AC-1: Sử dụng cho động cơ không cảm ứng hoặc cảm ứng nhẹ
- Động cơ AC-2: Sử dụng cho động cơ vòng trượt không đồng bộ, khởi động hãm phanh, nhấp nhả
- Động cơ AC-3: Sử dụng cho động cơ lồng sóc; chức năng khởi động và ngắt động cơ đang hoạt động
- Động cơ AC-4: Sử dụng cho động cơ lồng sóc; chức năng khởi động nhấp nhả, pham hãm và đảo chiều
Bước 3: Chọn điện áp điều khiển cho contactor động cơ
Điện áp điều khiển trên contactor phải khớp với điện áp điều khiển động cơ. Trước khi chọn contactor cho động cơ, bạn cần kiểm tra tủ điều khiển sử dụng nguồn điện 24VDC, 24VAC, 110V, 220V,380V hay 415V. Tại Việt Nam đa số tủ điện và động cơ sử dụng điện 220VAC, 380VAC. Riêng với contactor 3 pha sẽ dùng điện 380VAC.
Các thông số điện áp khác cần lưu ý khi chọn contactor:
- Điện áp hoạt động định mức – Ue (V): Dải điện áp mà contactor chịu được khi làm việc
- Điện áp cách điện định mức – Ui (V): Điện áp định mức làm việc của contactor
- Điện áp xung định mức – Uimp (kV): Điện áp xung chịu được của contactor
Bước 4: Chọn dòng điện cho contactor động cơ
Để chọn được dòng điện cho contactor động cơ, bạn cần biết chính xác dòng điện động cơ đang sử dụng. BTB Electric sẽ hướng dẫn cách tính dòng điện cho động cơ 1 pha và 3 pha.
Các thông số dòng điện cần lưu ý khi chọn contactor cho động cơ:
- Dòng điện định mức – Ie (A): Dòng điện định mức làm việc của contactor
Tính dòng điện cho contactor động cơ 3 pha
Công thức tính công suất điện cho động cơ 3 pha:
Trong đó:
- P: Công suất động cơ, đơn vị là W hoặc HP (1HP = 0,746kW)
- U: Điện áp điều khiển, đơn vị là V, với điện 3 pha là 380V
- I: Cường độ dòng điện, đơn vị là A
- Cosφ: Hệ số công suất, giá trị là 0,8 hoặc nếu contactor cấp nguồn qua biến tần sẽ là 0,96
Bên cạnh đó, dòng điện của contactor (Iđm)sẽ bằng 1,2 – 1,5 lần dòng định mức (tương ứng với hệ số khởi động).
Ví dụ, 1 động cơ 3 pha 380V với công suất 3000W có:
=>> Với trường hợp này sẽ chọn contactor 3 pha 9A.
Tính dòng điện cho contactor động cơ 1 pha
Công thức tính cường độ dòng điện cho động cơ 1 pha tương tự với động cơ 3 pha. Tuy nhiên thay vì chọn điện áp 380V 3 pha thì động cơ 1 pha sử dụng điện 220V.
Công thức tính công suất điện cho động cơ 3 pha:
Trong đó:
- P: Công suất động cơ, đơn vị là W hoặc HP (1HP = 0,746kW)
- U: Điện áp điều khiển, đơn vị là V, với điện 1 pha là 220V
- I: Cường độ dòng điện, đơn vị là A
- Cosφ: Hệ số công suất, giá trị là 0,8
Ví dụ động cơ 1 pha 220V với công suất 1500W có:
=>> Với trường hợp này sẽ chọn contactor 1 pha 12A. Hoặc bạn có thể chọn contactor động cơ có I cao hơn là 18A
Ví dụ chọn khởi động từ cho động cơ 3 pha 380V 15kW
Công suất Cosφ sử dụng là 0,8 trong trường hợp không sử dụng biến tần. Dựa vào các thông số của động cơ, tìm được dòng định mức của động cơ là:
Iđc = 15000 / 1,73205081 / 0,8 / 380 = 28,49 A
Như vậy có thể tính toán được dòng định mức lý tưởng của contactor là:
Iđc x 1,2 < I < Iđc x 1,5 hay 34,19 < I < 42,73
Dựa vào khoảng trên bạn nên chọn khởi động từ có contactor 40A. Nếu muốn contactor đóng cắt an toàn hơn, hãy chọn contactor có dòng điện cao hơn một chút là contactor 50A.
Ngoài các yếu tố trên, các khía cạnh về chi phí lắp đặt, điều kiện môi trường lắp đặt, thiết kế sơ đồ đấu động cơ, các linh phụ kiện,…. cũng sẽ ảnh hưởng tới quá trình chọn khởi động từ cho động cơ. Bạn có thể tìm đọc thêm về cách nhận diện thông số và lựa chọn contactor tại website BTB Electric.
