12-09-2025
Cách tính chọn và kiểm tra cuộn kháng lọc sóng hài
Lựa chọn cuộn kháng lọc sóng hài phù hợp với hệ thống điện đảm bảo các thiết bị điện vận hành hiệu quả và khả năng lọc sóng hài được tối ưu. BTB Electric sẽ hướng dẫn bạn cách tính chọn mức lọc sóng hài và cách kiểm tra cuộn kháng trong bài viết sau đây.
2 cách kiểm tra cuộn kháng lọc sóng hài
Để đo được tần số sóng hài cần lọc để chọn cuộn kháng có thể sử dụng 2 cách là dùng đồng hồ vạn năng với thang đo Ohm hoặc thang đo điện áp.
Sử dụng thang đo Ohm trên đồng hồ vạn năng
Khi đã đưa đồng hồ vạn năng về thang đo Ohm, tiếp theo bạn kiểm tra đồng hồ và chập 2 que đỏ đen vào với nhau. Sau đó bạn điều chỉnh chiết áp và kim chỉ về mức 0.
Tiếp theo, bạn dùng lần lượt que đỏ, que đen chập vào hai đầu của cuộn kháng. Đồng hồ sẽ đo điện trở trên cuộn kháng. Lấy giá trị hiển thị trên đồng hồ nhân với giá trị của thang đo đồng hồ vạn năng sẽ ra giá trị điện trở của cuộn kháng.
Sử dụng thang đo điện áp trên đồng hồ vạn năng
Khi đã đưa đồng hồ vạn năng về thang đo V (điện áp), bạn làm tương tự như cách trên là điều chỉnh giá trị trên đồng hồ về 0, sau đó chập lần lượt 2 que đỏ đen của đồng hồ vào hai cực cuộn kháng. Khi có giá trị cuối cùng trên đồng hồ vạn năng, bạn quy đổi theo công thức:
V = A x B / C
Trong đó:
- V: Giá trị điện áp cuối cùng
- A: Giá trị thang đo sử dụng
- B: Giá trị hiển thị trên đồng hồ đo
- C: Giá trị lớn nhất của vạch chia điện áp
Khi nào cần lắp cuộn kháng cho tụ bù?
Trong một số điều kiện vận hành nhất định, việc lắp cuộn kháng điện (reactor) kết hợp với tụ bù là cần thiết để bảo vệ thiết bị và đảm bảo hiệu quả hoạt động của hệ thống.
Khi hệ thống có sóng hài
Trong các hệ thống điện hiện đại, đặc biệt là tại các nhà máy, tòa nhà văn phòng hay khu công nghiệp, việc sử dụng các thiết bị điện tử công suất như biến tần, UPS, đèn LED, thang máy, máy tính… rất phổ biến. Những thiết bị này là nguồn phát sinh sóng hài – một dạng nhiễu điện làm méo dạng sóng sin lý tưởng của điện áp.
Tụ điện rất nhạy với sóng hài. Khi không có bộ lọc, tụ bù có thể hút các dòng hài lớn vượt quá khả năng chịu đựng, gây hiện tượng:
- Quá nhiệt
- Giảm tuổi thọ
- Phồng, rò rỉ hoặc nổ tụ
Nhiều nhà sản xuất tụ khuyến cáo khi méo hài điện áp tổng THDu ≥ 3%, bắt buộc phải sử dụng tụ bù có kháng lọc sóng hài để đảm bảo an toàn và độ bền thiết bị.
Khi hệ thống có nguy cơ cộng hưởng
Tụ điện kết hợp với tổng trở của hệ thống (chủ yếu là cuộn cảm) sẽ tạo thành một mạch cộng hưởng LC. Nếu tần số cộng hưởng trùng với một bậc của sóng hài trong hệ thống, sẽ xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện áp hoặc dòng điện.
Hậu quả của cộng hưởng:
- Dòng điện tăng đột biến tại bậc sóng hài
- Gây hỏng tụ, nổ cầu dao, nóng dây dẫn
- Ảnh hưởng toàn bộ hệ thống điện
Lắp kháng lọc giúp dịch tần số cộng hưởng ra khỏi vùng có sóng hài nguy hiểm, bảo vệ hệ thống khỏi cộng hưởng nội.
Khi sử dụng tụ công suất lớn hoặc nhiều tụ song song
Trong hệ thống cần bù công suất lớn, tụ thường được lắp với công suất từ 25 kvar trở lên, hoặc nhiều tụ nhỏ được ghép song song. Việc đóng tụ sẽ tạo ra dòng khởi động rất lớn trong thời gian ngắn (gấp 20–30 lần dòng định mức).
Dòng khởi động cao có thể gây:
- Sụt áp cục bộ
- Tụ nhanh hư hỏng
- Gây ảnh hưởng tới thiết bị khác trong hệ thống
Kháng điện đóng vai trò như một cuộn kháng giới hạn dòng khởi động, giúp tụ đóng vào mạch êm hơn và an toàn hơn.
Khi cần tăng tuổi thọ và độ ổn định của hệ thống
Ngay cả trong hệ thống không có sóng hài đáng kể, việc sử dụng tụ có kháng lọc cũng giúp:
- Giảm tổn hao công suất
- Giảm dòng khởi động tức thời
- Giữ nhiệt độ hoạt động ổn định
- Kéo dài tuổi thọ tụ
- Tăng độ tin cậy của toàn bộ hệ thống
Đây là giải pháp đầu tư ban đầu cao hơn nhưng mang lại hiệu quả vận hành dài hạn vượt trội.
Lắp kháng cho tụ bù là cần thiết khi hệ thống điện có yếu tố sóng hài, nguy cơ cộng hưởng, hoặc sử dụng tụ công suất lớn. Việc này không chỉ giúp bảo vệ tụ mà còn nâng cao hiệu quả vận hành và độ bền của toàn hệ thống. Trong bối cảnh lưới điện ngày càng “bẩn” do thiết bị điện tử công suất, tụ bù có kháng lọc sóng hài là xu hướng bắt buộc cho mọi hệ thống chuyên nghiệp và an toàn.
Những tiêu chí chọn cuộn kháng lọc sóng hài
Cuộn kháng điện đạt chất lượng tốt không chỉ nằm ở các thông số kỹ thuật mà chính các thông số đó cần tương thích với hệ thống điện đang vận hành.
Từ kinh nghiệm thực tế, BTB Electric đưa ra một số tiêu chí sau khi chọn cuộn kháng cho tụ bù:
- Tiêu chí 1: Xác định điện áp hệ thống cần lắp cuộn kháng là điện hạ thế hay điện trung thế.
- Tiêu chí 2: Đọ đạc bậc sóng hài trong khu vực lắp đặt. Từ bậc sóng hài sẽ lựa chọn được cuộn kháng tụ bù mức 6% hoặc 7%, 13% hoặc 14%,…
- Tiêu chí 3: Tần số chặn sóng hài (fD) cần tương thích với mức sóng hài. Với sóng hài bậc 5 >25% sẽ lựa chọn fD = 135Hz. Với sóng hài <25% sẽ lựa chọn fD = 180Hz.
- Tiêu chí 4: Nếu lắp cuộn kháng lọc sóng hài cho tụ bù, cần nắm được dung kháng của tụ bù để chọn dung kháng tương ứng của cuộn kháng.
- Tiêu chí 5: Chọn cuộn kháng chất lượng tốt, ưu tiên các thương hiệu đã có tên tuổi, được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp như BTB Electric, Mikro, Nuintek,…
Lưu ý khi sử dụng cuộn kháng lọc sóng hài
Khi sử dụng cuộn kháng cho hệ thống điện, bạn cần lưu ý mắc cuộn kháng nối tiếp với nhau để đảm bảo hiệu quả lọc sóng hài tối đa. Hệ số lọc của cuộn kháng phải phù hợp với thông số tụ bù do nhà sản xuất cuộn kháng ghi trên tụ bù.
Điện áp của tụ bù và cuộn kháng lọc sóng hài phải tương thích với nhau theo thông số công bố. Khi đi dây điện, cần thực hiện đúng theo sơ đồ lắp đặt trước đó.
Hy vọng rằng qua bài hướng dẫn trên từ BTB Electric đã phần nào hỗ trợ bạn chọn cuộn kháng điện phù hợp với hệ thống. Tham khảo sản phẩm cuộn kháng từ BTB Electric và catalogue đi kèm tại: Cuộn kháng cho tụ bù BTB Electric.
