Ý nghĩa các ký hiệu và thông số trên contactor

Contactor là thiết bị điện quen thuộc trong mạch điện điều khiển. Để giúp bạn thuận tiện hơn khi chọn lựa và sử dụng, BTB Electric cung cấp bài thông tin về thông số kỹ thuật và ký hiệu trên contactor – khởi động từ ngay sau đây.

Mục lục

Các thông số kỹ thuật cần biết trên contactor

Thông số AC – DC

Thông số gắn liền với contactor là AC (điện xoay chiều) – DC (điện một chiều).

Ký hiệu AC được phân thành:

AC1: Được sử dụng để đóng cắt cho tải thuần trở như điện trở sấy. Có khả năng cắt những tải có cosφ > 0,95.
AC2: Được sử dụng để đóng cắt cho tải động cơ không đồng bộ – rotor dây quấn. Chức năng: Khởi động phanh nhấp-nhả, hãm ngược. Với dòng này, các tiếp điểm chính của contactor khi đóng kín mạch có thể chịu tải cao tới 2.5 lần dòng định mức động cơ.
AC3: Được sử dụng để đóng cắt cho tải động cơ không đồng bộ – rotor lồng sóc. Tiếp điểm contactor AC3 chịu tải khi khởi động gấp 5 – 7 lần dòng định mức động cơ. Ứng dụng cho mạch điện cẩu trục.
AC4: Được sử dụng để đóng cắt cho tải động cơ lồng sóc, phanh hãm ngược, nhấp nhả hoặc quay đảo chiều.

Ký hiệu DC được phân thành:

DC2: Được sử dụng cho động cơ DC kích từ song song, có khả năng chịu dòng điện có giá trị lớn hơn 2.5 lần giá trị định mức.
DC3: Được sử dụng cho động cơ DC kích từ song song, có chức năng nhấp nhả, hãm ngược với hằng số thời gian là 7.5ms. Các tiếp điểm chính có thể chịu dòng lớn gấp 2.5 lần dòng định mức động cơ.
DC4: Được sử dụng để cắt mạch phụ tải cho động cơ DC kích từ nối tiếp khi động cơ đang hoạt động bình thường. Hằng số thời gian phụ tải khoảng 10ms. Dòng khởi động khi so sánh với dòng định mức của động cơ có giá trị lớn gấp 2.5 lần.

Thông số điện áp

Điện áp Ue trong khởi động từ là điện áp hoạt động bình thường, đa phần trùng với điện áp hệ thống. Trong khi đó điện áp Ui là điện áp chịu đựng, Uimp là điện áp xung chịu đựng. Riêng với Uimp là thông số đo xung điện dùng cho điện 3 pha. Xung điện thay vì có hình sin như thông thường thì lại có các đỉnh xung nhọn gây ảnh hưởng xấu tới hệ thống điện.

Trong contactor, điện áp định mức Uđm là điện áp chạy trên hai cực của mạch điện bên trong sao cho mạch từ hút lại. Trong giá trị khoảng 85% – 105% Uđm, cuộn dây hút của khởi động từ có thể làm việc bình thường. Các cấp điện áp định mức là 110V, 220V, 440V (một chiều) và 127V, 220V, 380V, 500V (xoay chiều).

Dòng điện định mức – In

Dòng điện định mức trong khởi động từ là dòng điện đi qua tiếp điểm chính khi đóng mạch phụ tải. Contactor cho phép giá trị dòng điện này đi qua mà không gây nóng quá giới hạn. Cụ thể AC Contactor của BTB Electric có các mức In là 9A, 12A, 18A, 22A, 32A, 40A, 50A, 65A, 75A, 85A, 100A,…. và 800A. Khi đặt trong tủ điện cần lấy dòng điện định mức thấp hơn 10%. Còn nếu ở chế độ làm việc lâu dài (tiếp điểm contactor đóng lâu hơn 8 giờ) thì In lấy thấp đi 20% do lúc này lượng kim loại bị oxy hóa ở tiếp điểm tăng, dẫn đến tăng điện trở tiếp xúc làm nhiệt độ tăng.

Khả năng đóng cắt

Khả năng cắt: Được xác định bởi giá trị dòng điện làm contactor ngắt thành công khỏi mạch điện. Thông thường, giá trị này dao động từ 1 đến 10 lần dòng điện định mức cho các phụ tải điện cảm.

Khả năng đóng: Contactor điện xoay chiều sử dụng để khởi động động cơ điện cần phải có khả năng đóng từ 4 đến 7 lần Iđm.

Tuổi thọ

Tuổi thọ của contactor được đo lường bằng độ bền điện và độ bền cơ học, tương đương với số lần đóng cắt của thiết bị. Các thông số đo lường bao gồm:

Số lần đóng cắt/giờ: khoảng 600, 1.200 và 1.800 lần
Độ bền điện: khoảng 600.000 – 2.500.000 lần đóng ngắt
Độ bền cơ học: 6.000.000 – 25.000.000 lần đóng ngắt

Bên cạnh đó, tuổi thọ contactor còn phụ thuộc vào tính ổn định lực điện động. Đặc điểm này được thể hiện qua việc tiếp điểm chính của contactor cho phép dòng điện cường độ lớn đi qua (khoảng 10 lần dòng cho phép) mà lực điện động không làm tách rời tiếp điểm.

Một số loại contactor có tính ổn định nhiệt, tức là mức chịu nhiệt của các tiếp điểm khi có dòng ngắn mạch chạy qua.

Xem thêm: Sơ đồ 14 mạch khởi động từ đơn – khởi động từ kép chi tiết

Nhận diện ký hiệu đặc trưng trên mặt contactor

Trên bề mặt và tem nhãn contactor thể hiện một số ký hiệu đặc trưng, phục vụ cho việc so sánh nhanh thông số và hỗ trợ lắp đặt.

Những ký hiệu ở mặt trên contactor

Ký hiệu A1, A2: Tương ứng với cực dương – cực âm dùng để đấu nối contactor với các thiết bị phát tín hiệu điều khiển như nút bấm, van điện tử.
380V: Dòng điện áp định mức của contactor
50/60Hz: Tần số hoạt động của contactor

Những ký hiệu ở mặt trước contactor

Các cực động lực trên bao gồm R/1/L1; S/3/L2 và T/5/L3. Đây là 3 cực động lực nguồn số 1, 2, 3 tương ứng 3 đầu pha của nguồn điện 3 pha đầu vào khởi động từ.
Các cực động lực dưới bao gồm U/2/T1; V/4/T2 và W/6/T3. Đây là 3 cực động lực tải số 1, 2, 3 tương ứng 3 đầu pha của dòng tải 3 pha. Dòng điện đi qua cực trên tới cực dưới theo phương thẳng đứng.
MC3 – 85: Ký hiệu Magnetic Contactors 3 pha (khởi động từ 3 pha) với dòng định mức In là 85A.
Chỉ số NO và NC: Các ký tự tại các tiếp điểm phụ của contactor, gồm 4 cực với 2 cực thường mở (NO – Normal Open) và 2 cực thường đóng (NC – Normal Close). Các tiếp điểm phụ có các lỗ cực nối thêm trong trường hợp contactor điều khiển nhiều thiết bị.

Ngoài ra, có thể kiểm tra các thông số khác trên mặt AC Contactor trên Catalogue AC Contactor – BTB Electric.

Những ký hiệu của contactor trong bản vẽ

Đây là bảng ký hiệu cho contactor dựa trên tiêu chuẩn IEC contactors và JIC/NFPA symbols trong một số trường hợp:

Ký hiệu	Minh họa trong bản vẽ
Các dòng AC Contactor từ BTB Electric
Contactor
Contactor thể rắn/bán dẫn
Contactor 1P
Contactor 3P
Contactor 3P trong mạch điện
Contactor 3P tự động
Contactor 3P bán dẫn
Contactor NC
Contactor 3P NC

Trên đây là những thông tin về ký hiệu contactor và các thông số kỹ thuật bạn cần biết về thiết bị này. Bạn có thể tìm hiểu thêm các bài tổng hợp về contactor hoặc các thiết bị điện khác trên website BTB Electric.