12-09-2025
Trạm biến áp ngoài trời: Ưu nhược điểm và phân loại
Đa phần các trạm biến áp hiện nay được đặt ngoài trời, gọi chung là trạm biến áp ngoài trời. Các loại trạm này là mắt xích quan trọng trong truyền tải điện quốc gia trên đường dây cao thế, trung thế và cả hạ thế. Vậy trạm ngoài trời có đặc điểm là gì, có khác gì so với trạm trong nhà hay không? Cùng BTB Electric tìm hiểu qua bài viết sau.
Khái niệm về trạm biến áp ngoài trời
Trạm biến áp ngoài trời là những trạm biến áp có công suất lớn, đặt ngoài trời trong một khu vực riêng, cách ly với thiết bị và con người bên ngoài. Trạm thường sử dụng máy biến áp và các thiết bị điện kích thước lớn, yêu cầu khu vực đặt trạm đủ rộng rãi, thoáng đãng.
Trạm biến áp ngoài trời thường được sử dụng trong rất nhiều nơi như nhà máy sản xuất, xí nghiệp, nhà xưởng, tòa nhà cao ốc, công trình công cộng, khu dân cư,… Chức năng chính của các trạm ngoài trời là biến đổi điện áp vào – ra và đảm bảo phân phối điện ổn định liên tục.
Bên trong cấu tạo trạm biến áp ngoài trời thường gồm có:
- Máy biến áp
- Tủ điện hạ thế / trung thế / cao thế
- Hệ thống thanh cái, cầu dao cách ly
- Hệ thống chống sét, bảo vệ chất lượng điện
- Khu vực điều hành (tích hợp trong tủ điện hoặc không)
Ưu và nhược điểm của trạm biến áp ngoài trời
Trạm biến áp ngoài trời đảm nhận việc truyền tải điện năng công suất lớn giữa các đường dây phân phối tới khu vực tiêu thụ điện. Dòng điện qua loại trạm biến áp phân phối này được biến đổi thành mức điện áp phù hợp với đường dây phía sau, hạn chế lãng phí công suất, tiết kiệm chi phí đường dây truyền tải. Trạm biến áp ngoài trời có thể tăng áp hoặc giảm áp tùy theo khu vực lắp đặt.
Đa phần các loại trạm biến áp ngoài trời cần diện tích lắp đặt lớn, chưa kể vùng đệm cách ly an toàn. Khi xây dựng các trạm biến áp này thường ảnh hưởng tới cảnh quan xung quanh. Các loại trạm biến áp đặt ngoài trời trong khu vực có người sinh sống đều được cải tiến về ngoại hình để đảm bảo mỹ quan.
Các loại trạm biến áp ngoài trời thông dụng
Trạm biến áp ngoài trời có nhiều loại với thiết kế khác nhau, phù hợp cho từng diện tích lắp đặt hay khu vực lắp đặt. Trong đó, 4 loại trạm ngoài trời được sử dụng nhiều là trạm treo, trạm cột, trạm giàn và trạm hợp bộ kios.
Trạm treo
Trạm biến áp treo có đặc trưng là máy biến áp và các thiết bị điện được treo xung quanh 1 cột đỡ, cách mặt đất khoảng từ 6m. Các thiết bị này được đặt trong các khoang treo riêng biệt, kết nối qua dây dẫn và cầu dao cách ly. Máy biến áp thường là tổ hợp 3 máy biến áp 1 pha hoặc 3 pha.
Khu vực ứng dụng trạm treo thường là tiêu thụ công suất nhỏ như trong các khu dân cư và các khu vực có diện tích lắp đặt hạn chế.
Trạm giàn
Trạm biến áp giàn có đặc điểm là các thiết bị và máy biến áp được đặt trên các giá đỡ bắt giữa 2 cột đỡ. Trạm được trang bị 3 máy biến áp hoặc 1 máy biến áp 3 pha. Phần tủ điện đa phần được đặt sát với cột đỡ. Loại trạm này chủ yếu có nhiệm vụ hạ áp từ điện áp truyền tải 11kV xuống mức điện áp tiêu thụ.
Khu vực lắp đặt trạm giàn ngoài trời chủ yếu là ở đầu phân phối điện các khu dân cư hoặc các nhà máy với mức tiêu thụ công suất vừa phải.
Trạm cột
Trạm biến áp cột có cấu tạo gồm 1 cột đỡ, trên đỉnh đặt máy biến áp. Bên cạnh cột đỡ, phía dưới đất đặt tủ điện hạ thế. Trạm biến áp cột chỉ sử dụng 1 máy biến áp và 1 tủ điện, hệ thống đường dây đi ngầm.
Trạm cột ngoài trời là loại trạm biến áp ngoài trời nửa kín, kích thước nhỏ gọn, thường được lắp đặt trên vỉa hè các khu đô thị, trong cơ quan, trường học, bệnh viện,… Trạm cột phục vụ cho 1 khu vực tiêu thụ công suất nhỏ. Ưu điểm của loại trạm biến áp này là tính thẩm mỹ cao, không ảnh hưởng tới mỹ quan chung khi lắp đặt.
Trạm hợp bộ kios
Trạm biến áp hợp bộ kios là loại trạm ngoài trời dạng container, cấu trúc tủ hộp kín. Bên trong trạm bố trí thành các khoang đặt máy biến áp, khoang đặt tủ điện và các thiết bị khác. Đây là loại trạm kín, bảo vệ tuyệt đối cho thiết bị bên trong khỏi tác động của môi trường, của con người, tác động vật lý, hỏa hoạn,… Mặt khác vì là trạm kín nên trạm kios có tính thẩm mỹ rất cao, có thể làm vật trang trí cho khu vực lắp đặt trạm.
Trạm biến áp hợp bộ sử dụng máy biến áp công suất 100kVA – 2500 kVA, thường được lắp đặt cho khu vực tiêu thụ điện cao như tổ hợp tòa nhà, khu công nghiệp, công trình quy mô lớn.
Trạm bệt
Trạm biến áp bệt là loại trạm biến áp công suất lớn, đặt dưới bệt xi măng tại khu vực bằng phẳng. Trạm bệt thường được lắp đặt tại khu vực riêng biệt như trong các trạm phân phối điện. Tủ phân phối của trạm được đặt tại khu vực riêng, cách ly với máy biến áp đảm bảo an toàn cho người vận hành. Loại trạm này phổ biến tại các khu vực nông thôn, đầu mối truyền tải điện.
Một số câu hỏi về trạm biến áp ngoài trời
- Câu hỏi 1: Trạm ngoài trời có khác gì trạm trong nhà
Trả lời: Trạm biến áp ngoài trời thường có công suất lớn, kích thước lớn, chịu được ảnh hưởng thời tiết. Trạm biến áp trong nhà có công suất thấp hơn, đặt tại nơi không có diện tích lắp đặt ngoài trời, thiết kế phù hợp với không gian trong nhà.
- Câu hỏi 2: Nhà gần trạm biến áp ngoài trời có ảnh hưởng gì không?
Trả lời: Trạm biến áp ngoài trời cỡ lớn từ 110kV đặt cách xa khu dân cư tối thiểu 6m, đến 22kV tối thiểu cách 4m. Trạm biến áp cỡ nhỏ như trạm cột cần đặt máy biến áp cách mặt đất tối thiểu 4m.
