20-10-2025
Tổng hợp các loại máy biến áp phổ biến trên thị trường
Máy biến áp là thiết bị điện từ tĩnh được sử dụng rộng rãi trong mạng điện sinh hoạt, trạm biến áp và các khu công nghiệp. Có nhiều cách để nhận biết các loại máy biến áp như dựa theo điện áp, chức năng, công dụng, phương thức cách điện,... Tham khảo những cách phân loại máy biến áp dưới đây từ BTB Electric.
Phân loại máy biến áp theo điện áp
Theo điện áp, máy biến áp có thể sử dụng trên điện 1 pha 220V và điện 3 pha 380V:
Máy biến áp 1 pha
Máy biến áp 1 pha có đầu vào và đầu ra điện áp 1 pha xoay chiều 380V – 400V. Loại biến áp này có công suất nhỏ, từ 150kVA trở xuống, phù hợp dùng cho điện gia đình hay trong lò luyện kim, máy hàn, đo lường,... Biếp áp này có 1 cuộn sơ cấp và 1 cuộn thứ cấp, trong đa số trường hợp cuộn thứ cấp có số vòng dây lớn hơn để máy có chức năng tăng áp. Biến áp 1 pha giúp ổn định điện năng đầu vào, tiết kiệm điện, giảm chi phí hóa đơn hằng tháng, giảm rủi ro sụt áp dẫn tới hư hỏng, cháy nổ thiết bị điện.
Máy biến áp 3 pha
Máy biến áp 3 pha có đầu vào và đầu ra điện áp 3 pha xoay chiều. Loại biến áp này có công suất từ 63kVA tới hàng nghìn kVA, được ứng dụng trong hệ thống điện truyền tải, phân phối và trong công nghiệp, tòa nhà lớn, sân bay, bến cảng,... Biến áp 3 pha có 2 loại chính là biến áp dầu và biến áp khô. Ngoài ra có các loại biến áp tự ngẫu 3 pha, biến áp cách ly 3 pha và biến áp 3 pha Amorphous. Máy biến áp ba pha có cấu trúc phức tạp, hiệu suất làm việc cao, chi phí đầu tư lớn.
Phân loại biến áp theo chức năng
Theo chức năng, máy biến áp được chia làm 2 loại là tăng áp và hạ áp, dựa theo tỉ số vòng dây sơ cấp và thứ cấp:
Máy biến áp tăng áp
Biến áp tăng áp có tỉ số vòng dây nhỏ hơn 1, tức số vòng dây cuộn thứ cấp lớn hơn số vòng dây cuộn sơ cấp. Loại biến áp này dùng tại các vị trí đầu nguồn đường dây sau các nhà máy điện hoặc cuối đường dây tiêu thụ điện. Công dụng của dòng biến áp này là nâng điện áp truyền tải, giảm hao hụt điện, giảm chi phí truyền tải điện năng đi xa và ổn định điện áp tiêu thụ.
Máy biến áp hạ áp
Biến áp hạ áp có tỉ số vòng dây lớn hơn 1, tức số vòng dây cuộn thứ cấp thấp hơn số vòng dây cuộn sơ cấp. Loại biến áp này được đặt tại đầu mối truyền tải điện để hạ cấp điện áp phù hợp với khu vực truyền tải và đặt trong gia đình để cung cấp điện cho thiết bị yêu cầu điện áp từ 220V xuống 110V.
Loại biến áp có tỉ số vòng dây bằng 1 là tỉ số lý tưởng thường ít được sử dụng trong thực tế:
Phân loại máy biến áp theo phương thức cách điện
Máy biến áp có 2 phương thức cách điện chính là biến áp khô và biến áp dầu:
Máy biến áp khô
Máy biến áp khô sử dụng không khí để làm mát khi hoạt động, còn được gọi là biến áp nhựa đúc, có cuộn dây được bọc epoxy. Biến áp khô có 4 loại là máy biến áp mở (Open wound transformer), máy biến áp nhựa đúc (Cast coil resin transformer – CRT), máy biến áp hút chân không (Vacuum pressure impregnated transformer – VPI) và máy biến áp silicon VPE (Vacuum pressure encapsulated – VPE). Máy biến áp khô được dùng trong các điều kiện đặc biệt như ô nhiễm môi trường nặng, độ ẩm không khí cao, nhiệt độ môi trường xuống thấp dưới -25 độ C; cụ thể là môi trường khai khoáng, luyện kim, dầu khí, nhà máy điện năng lượng mới.
Máy biến áp dầu
Máy biến áp dầu dùng dầu khoáng làm môi trường bảo quản lõi làm mát, có cách điện tránh tia lửa khi hoạt động. Chất lượng và tuổi thọ biến áp phụ thuộc vào chất lượng dầu. Đây là loại máy biến áp được sử dụng phổ biến trong hệ thống nhờ tuổi thọ cao, phù hợp cho ứng dụng công suất cao và chi phí đầu tư, chi phí vận hành thấp. Biến áp dầu hiện đang được sử dụng trong: hệ thống phân phối điện, khu công nghiệp, nhà máy, khai thác dầu khí, bến cảng, sân bay, khu dân cư,...
Phân loại máy biến áp theo công dụng
Theo công dụng, máy biến áp được phân thành nhiều loại:
- Biến áp thí nghiệm: Phục vụ cho việc thí nghiệm, thường là loại 1 pha và có ngưỡng điện áp cao lên tới 1000kV.
- Biến áp đo lường: Dùng để đo lường trong hệ thống điện, giảm điện áp của dòng điện lớn để đưa vào bộ dụng cụ đo tiêu chuẩn hoặc điều khiển hệ thống.
- Biến áp chuyên dùng: Chuyên dùng cho một số mục đích như lò luyện kim, máy hàn, thiết bị chỉnh lưu,...
- Biến áp điện lực: Loại 3 pha công suất lớn, dùng cho đường dây truyền tải điện cao áp, trung áp và hạ áp.
- Biến áp tự ngẫu: Là loại biến áp có cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp quấn chung trên 1 lõi thép. Loại 1 pha công suất nhỏ dùng cho phòng thí nghiệm và thiết bị điện cần điện áp cung cấp liên tục. Loại 3 pha dùng để chỉnh điện áp khi khởi động động cơ không đồng bộ hoặc liên lạc.
Phân loại biến áp theo thương hiệu
Tại thị trường Việt Nam, có rất nhiều thương hiệu máy biến áp nội địa và quốc tế sản xuất biến áp phục vụ cho đường dây truyền tải điện và dùng trong điện tiêu thụ. Trong phạm vi bài viết, BTB Electric sẽ chỉ đề cập tới một số thương hiệu biến áp dùng trong điện truyền tải:
- Máy biến áp EEMC: Tổng Công ty Thiết bị điện Đông Anh - Công ty cổ phần (EEMC) là thương hiệu nhà nước uy tín hàng đầu khu vực, chuyên sản xuất máy biến áp 1 pha - 3 pha dùng cho các mạng điện cao áp - trung áp. Đây cũng là thương hiệu đầu tiên tại Việt Nam sản xuất thành công MBA 500kV đạt chuẩn IEC.
- Máy biến áp MBT: Công ty cổ phần Thiết bị điện MBT chuyên sản xuất máy biến áp dầu - khô công nghệ hiện đại, đạt chuẩn hàng loạt tiêu chuẩn uy tín. Đối tác của MBT là các công ty điện lực, công ty thiết bị điện lớn trong và ngoài nước.
- Máy biến áp ABB: ABB là thương hiệu điện công nghiệp, điện truyền tải dẫn đầu thế giới với dải sản phẩm rộng khắp từ các thiết bị điện cao áp cho tới hạ áp và nhiều ngành nghề khác. Sản phẩm biến áp ABB được sử dụng trong các hệ thống truyền tải điện trên cả nước, các nhà máy điện lớn, nhà máy công nghiệp nặng hay trong các tòa nhà lớn.
- Máy biến áp THIBIDI: Công ty cổ phần Thiết bị điện (THIBIDI) là công ty sản xuất máy biến áp lớn hàng đầu Việt Nam. Sản phẩm của công ty khá đa dạng từ biến áp 1 pha tới biến áp 3 pha, công suất lên tới 20000kVA, đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế.
- Máy biến áp HBT: Công ty CP Chế tạo Máy biến thế Hà Nội (HBT) chuyên sản xuất các dòng máy biến áp cho điện áp lên tới 35kV. Sản phẩm của hãng được tin dùng bởi các Tổng công ty, công ty điện lực lớn của cả 3 miền.
Những cách phân loại máy biến áp mà BTB Electric đề cập trong bài viết có thể sẽ giúp bạn tìm hiểu và lựa chọn biến áp phù hợp cho hệ thống. Bên cạnh đó, bạn có thể tìm hiểu những bài viết khác về máy biến áp tại: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-tram-bien-ap/