12-09-2025
Máy biến áp bị kêu: Nguyên nhân và hướng xử lý
Tiếng ồn ào khi máy biến áp vận hành thường gây khó chịu cho những người xung quanh. Nhưng đó có thể là vấn đề an toàn kỹ thuật nếu tiếng ồn này quá lớn và thường xuyên. Khi bình thường, máy biến áp phát ra tiếng ù ù hoặc vo ve, khác hẳn với tiếng rè rè khi gặp sự cố. Hiểu được lý do máy biến áp bị kêu rè rè và hướng xử lý phù hợp sẽ giúp bạn vận hành thiết bị này ổn định hơn. Tham khảo bài tư vấn sau từ BTB Electric.
Những nguyên nhân khiến máy biến áp bị kêu
Nguyên nhân chính gây ra tiếng ồn trong máy biến áp là từ trường làm các vật liệu sắt từ giãn nở hoặc co lại. Máy biến áp tạo sự kích thích từ tính giữa điện áp và dòng điện xoay chiều, tạo ra từ thông qua lõi biến áp. Khi tăng mức từ thông qua máy biến áp, từ trường và tiếng ồn sẽ tăng theo.
Lõi máy biến áp bao gồm nhiều tấm thép từ, giãn nở và co lại theo hoạt động của từ trường (hiện tượng từ giảo). Mỗi chu kỳ từ hóa, hoạt động này diễn ra hai lần. Ví dụ máy biến áp chạy với tốc độ 60 chu kỳ/giây sẽ trải qua 120 chu kỳ giãn nở – co lại. Tuy nhiên, những chuyển động trong các chu kỳ thường không đồng đều, khiến máy biến áp rung và phát ra tiếng ồn với tần số khác nhau.
Các yếu tố ảnh hưởng tới tiếng kêu của máy biến áp:
- Tuổi thọ: Sau nhiều năm hoạt động, các lớp thép trong lõi biến áp có thể bắt đầu tách rời và làm tăng tiếng ồn phát ra khi rung động.
- Quạt: Với máy biến áp khô, tỏa ra càng nhiều nhiệt thì càng cần nhiều quạt tản nhiệt. Những quạt này có thể góp phần gây ra tiếng ồn khi máy biến áp hoạt động.
- Cuộn dây: Cuộn dây trong máy biến áp cũng giãn nở và co lại theo dòng điện, gây tiếng ồn, tiếng kêu rè rè.
Ngoài ra biến áp có thể tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nền đất nhưng đều có thể truyền dao động xuống nền, gây cộng hưởng rung với các cấu trúc xung quanh.
Xem các sự cố khác tại: Tổng hợp sự cố máy biến áp thường gặp và hướng xử lý
Hướng xử lý tiếng ồn của máy biến áp
Tuy rằng từ thông là nguyên nhân chính tạo tiếng ồn cho máy biến áp nhưng việc giảm tiếng ồn không đơn thuần là giảm từ thông. Bên cạnh đó, mối tương tác giữa từ thông và từ giảo không phải là tuyến tính. Nếu bạn tăng từ hóa, từ giảo sẽ không thay đổi theo cùng tỉ lệ. Thêm vào đó, điều chỉnh tiếng ồn bằng từ thông không hiệu quả cao và khá tốn chi phí.
Thay vào đó, BTB Electric có thể gợi ý bạn một số cách khác để giảm tiếng ồn cho máy biến áp.
Xem xét vị trí đặt máy biến áp
Những vị trí phù hợp để đặt máy biến áp:
- Khu vực ít người qua lại: Máy biến áp đặt xa khu dân cư, khu đông người qua lại sẽ làm giảm ảnh hưởng xấu của tiếng ồn tới mọi người. Vị trí đó có thể là tầng hầm riêng trong tòa nhà, khu vực cuối khu công nghiệp/khu dân cư và tách biệt với các khu vực khác.
- Bề mặt đặt nặng và chắc chắn: Ưu tiên đặt máy biến áp trên bề mặt bê tông cốt thép dày, nặng gấp từ 10 lần biến áp nhằm hạn chế khuếch đại tiếng ồn.
- Tránh xa khu vực dễ gây tiếng vang: Tại các khu vực như góc tường, hành lang kín, cầu thang, phòng trống lớn,… âm thanh thường bị phản xạ và khuếch đại sóng âm lớn, khiến tiếng ồn có vẻ to hơn bình thường.
- Giữ khoảng cách với các thiết bị khác: 3m là khoảng cách tối thiểu giữa máy biến áp và thiết bị khác, tránh gây cộng hưởng rung từ máy biến áp.
Tối ưu cấu trúc máy biến áp
Khi lắp đặt máy biến áp, bu lông và ốc vít vặn lỏng có thể gây tiếng ồn khi vận hành thiết bị. Hãy đảm bảo vặn chặt các mối nối này để hạn chế tiếng kêu rè rè từ máy biến áp. Đồng thời khi vận hành bạn cần định kỳ kiểm tra, thay thế ốc vít, bu lông khi cần thiết.
Tìm kiếm giải pháp cách âm
Sử dụng các giải pháp cách âm bằng việc ứng dụng các vật liệu cách âm giúp ngăn tiếng ồn từ máy biến áp ảnh hưởng ra bên ngoài và ngược lại. Vật liệu cách âm giữ lại sóng âm và tiêu tán năng lượng, hấp thụ âm thanh. Một số vật liệu cách âm có thể được ứng dụng cho các cấu trúc xung quanh máy biến áp như gạch cách âm, vỏ biến áp cách âm, dùng loại biến áp dầu, dùng đệm lót, các tấm tiêu âm,…
Chọn máy biến áp chất lượng cao
Máy biến áp chất lượng cao, từ các thương hiệu hàng đầu về biến áp sẽ được thiết kế tốt, đáp ứng các tiêu chuẩn về tiếng ồn, từ đó giảm tiếng kêu khi hoạt động. Không chỉ từ kết cấu linh kiện, chất lượng bu lông, ốc vít hay khớp nối chắc chắn mà công nghệ làm mát cũng ảnh hưởng nhiều tới tiếng kêu trong máy biến áp. Máy biến áp ít sử dụng quạt làm mát như loại biến áp dầu có thể ít gây ồn hơn. Tại Việt Nam, một số hãng sản xuất máy biến áp có chất lượng cao là ABB, MBT, EEMC,.. là những cái tên bạn có thể xem xét chọn lựa.
Đọc thêm: Tổng hợp các loại máy biến áp phổ biến trên thị trường
Tiếng ù ù là âm thanh bình thường khi máy biến áp hoạt động. Nhưng tiếng ù chuyển thành tiếng kêu to, tiếng rè rè báo hiệu nhiều vấn đề cho máy biến áp. Bạn cần xem xét lại các quy trình từ chọn lựa, lắp đặt, vận hành và bảo trì máy biến áp để tìm ra nguyên nhân. Tìm hiểu thêm các hiện tượng khác có thể gặp trên máy biến áp tại: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-tram-bien-ap/
