12-09-2025
Máy biến áp hạ áp là gì? Phân biệt với máy biến áp tăng áp
Càng về cuối đường dây tải điện, điện áp càng cần được hạ xuống ngưỡng thấp để phục vụ nhu cầu của các thiết bị tiêu thụ. Sử dụng máy biến áp hạ áp là giải pháp phù hợp nhất cho vấn đề này. Nhưng tại sao không phải là sử dụng máy biến áp tăng áp? BTB Electric sẽ giúp bạn hiểu hơn về biến áp hạ áp và so sánh với biến áp tăng áp trong bài viết sau.
Khái niệm máy biến áp hạ áp
Máy biến áp hạ áp là loại biến áp có chức năng hạ điện áp phía đầu ra thấp hơn phía đầu vào. Biến áp hạ áp chủ yếu được đặt tại các đầu mối truyền tải điện và khu vực cuối đường dây để giảm điện áp xuống mức an toàn (cao thế xuống trung thế, trung thế xuống hạ thế) để đảm bảo an toàn khi truyền tải và phù hợp với điện áp của các thiết bị tiêu thụ.
Ví dụ để dẫn điện tới hệ thống điện khu dân cư, dòng điện 6kV đi qua trạm biến áp có đặt máy biến áp hạ áp để biến đổi điện áp xuống 220V.
So sánh với máy biến áp tăng áp
Hai loại máy biến áp tăng áp và hạ áp có sự khác biệt lớn nhất ở chức năng điều chỉnh điện áp. Từ chức năng này yêu cầu về cấu tạo, nguyên lý hoạt động hay ứng dụng cho hai loại biến áp này đồng thời khác nhau.
Phân biệt về cấu tạo
Nhìn chung, cấu tạo hai loại biến áp này khá tương đồng với bên là cuộn dây sơ cấp cùng cuộn dây thứ cấp đều quấn quanh lõi thép. Bên ngoài có vỏ bao bọc tránh va đập và cách điện. Các dòng máy biến áp phổ biến hiện nay như máy biến áp dầu, máy biến áp khô, máy biến áp Amorphous,… đều phân ra loại tăng áp và hạ áp.
Dựa vào tỉ số vòng dây giữa cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp để phân biệt:
- Máy biến áp hạ áp: Có số vòng dây cuộn thứ cấp ít hơn cuộn sơ cấp
- Máy biến áp tăng áp: Có số vòng dây cuộn thứ cấp nhiều hơn cuộn sơ cấp
Phân biệt về nguyên lý hoạt động
Máy biến áp hạ áp và máy biến áp tăng áp đều hoạt động dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ. Dòng điện xoay chiều đầu vào đi qua cuộn dây sơ cấp sẽ sinh ra từ trường biến thiên. Từ trường này cảm ứng lên cuộn thứ cấp để sinh ra dòng điện có điện áp mới.
Tỉ số vòng dây giữa cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp quyết định mức điện áp đầu ra:
Trong đó:
- U: Điện áp của các cuộn dây tương ứng (V)
- N: Số vòng dây của các cuộn dây tương ứng (vòng)
Trường hợp k>1 thể hiện đây là máy biến áp hạ áp. Ngược lại k<1 thể hiện đó là máy biến áp tăng áp.
Phân biệt về ứng dụng
BTB Electric tạm chia đường dây truyền tải điện từ nhà máy điện tới thiết bị tiêu thụ theo các đầu mối, vị trí các đầu mối là nơi đặt máy biến áp:
- Đầu mối 1: Từ nhà máy điện tới đường dây truyền tải cao áp.
- Đầu mối 2: Từ đường dây truyền tải cao áp tới đường dây truyền tải trung áp.
- Đầu mối 3: Từ đường dây truyền tải trung áp tới đường dây truyền tải hạ áp.
- Đầu mối 4: Từ đường dây truyền tải điện hạ áp tới các thiết bị tiêu thụ điện.
Vị trí đầu mối 1 là vị trí duy nhất mà hệ thống yêu cầu nâng điện áp phục vụ truyền tải điện. Mục đích nâng điện áp nhằm giảm thiểu tối đa hao hụt khi truyền tải, đưa dòng điện đi xa hơn. Tại vị trí này cần sử dụng máy biến áp tăng áp. Ngoài ra biến áp tăng áp có thể dùng tại các vị trí truyền tải điện áp không ổn định, hao hụt nhiều.
Xem thêm: Tổng hợp các loại máy biến áp phổ biến trên thị trường
Ba vị trí đầu mối còn lại đều có tính chất giảm điện áp theo bậc phục vụ các nhánh truyền tải theo khu vực và cho thiết bị tiêu thụ. Các vị trí này cần đặt máy biến áp hạ áp để giảm điện áp xuống mức phù hợp. Như vậy ứng dụng của hai loại máy biến áp này khác biệt nhau hoàn toàn.
Tham khảo thêm các bài viết khác về máy biến áp tại: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-tram-bien-ap/
