Tổng hợp quy định và nguyên tắc an toàn điện công nghiệp cần biết 

BTB Electric

• Tin tức
• Th9 22, 2025
• 118 lượt xem

Việc tuân thủ các quy định an toàn trong môi trường điện công nghiệp là biện pháp thiết yếu để bảo vệ con người và toàn bộ hệ thống sản xuất khỏi các mối nguy hiểm về điện. Trong bài viết này, cùng chúng tôi tìm hiểu về các quy định và nguyên tắc của an toàn điện công nghiệp. 

Điện công nghiệp có nguy hiểm không?

Bất kì hệ thống điện nào cũng tiềm ẩn nguy hiểm với tính mạng con người, nhất là điện công nghiệp có mức điện áp tiêu chuẩn lên tới 380V. Theo Cơ quan Quản lý An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp (OSHA), điện là một trong bốn nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại nơi làm việc. Vì vậy, nếu không tuân thủ các quy định về an toàn điện công nghiệp, không chỉ hệ thống có nguy cơ hư hỏng, cháy nổ mà tính mạng con người cũng bị đe dọa. 

An toàn điện công nghiệp được hiểu là tổng hợp các quy định, nguyên tắc và biện pháp kỹ thuật nhằm đảm bảo an toàn cho người lao động, thiết bị và hệ thống điện trong môi trường sản xuất công nghiệp, từ đó giảm thiểu thiệt hại về tài sản và hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của các sự cố điện đến môi trường xung quanh. 

Các quy định về an toàn điện công nghiệp

Tại Việt Nam, an toàn điện công nghiệp được ban hành thành nhiều quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) do Bộ Công Thương quy định, gồm:

• QCVN 04:2009/BCT: Quy chuẩn về an toàn điện trong các công trình xây dựng gồm các yêu cầu về thiết kế, lắp đặt và vận hành hệ thống điện.
• QCVN 01:2011/BCT: Quy chuẩn về an toàn điện trong các công trình công nghiệp, gồm quy định về an toàn điện trong các nhà máy, xí nghiệp, các công trình công nghiệp khác.
• QCVN 12:2014/BCT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống nối đất.

Quy định an toàn điện trong nhà xưởng

Các biện pháp kỹ thuật cơ bản: 

• Bọc cách điện dây dẫn, các đầu nối hoặc những chỗ hay va chạm để ngăn điện tiếp xúc với cơ thể.
• Định kỳ kiểm tra hàng năm lớp cách điện bằng đồng hồ MW.
• Trang bị hệ thống nối đất đúng tiêu chuẩn.
• Dựng rào chắn hoặc treo biển báo tại khu vực nguy hiểm.
• Tuân thủ các khoảng cách an toàn tối thiểu theo cấp điện áp: 2 – 15kV: 0.7m; từ 15 – 35kV: 1.1m; từ 35 – 110kV: 1.4m; từ 220kV: 2.5m; từ 330 – 500kV: 4m.
• Ngắt điện ngay lập tức khi phát hiện có dòng điện rò rỉ.
• Sử dụng thiết bị điện áp thấp như đèn xách tay, đèn chiếu sáng 36V khi sửa chữa, bảo trì. 

 Quy định chung:

• Chỉ các kỹ sư hoặc kỹ thuật viên có chuyên môn về điện và được cấp bằng phù hợp mới được phép thao tác điện. 
• Người thao tác điện phải tham gia huấn luyện định kỳ ít nhất 1 lần/năm về an toàn điện công nghiệp. Đặc biệt phải hoàn thành các bài kiểm tra về an toàn điện trước khi tiến hành thao tác điện.
• Người làm việc với điện phải đảm bảo các yêu cầu cơ bản về sức khỏe theo quy định của pháp luật. 
• Người làm việc với điện phải trang bị đầy đủ các thiết bị bảo hộ cá nhân và sử dụng dụng cụ đúng tiêu chuẩn trong quá trình làm việc. 

Quy định an toàn điện đối với công, nhân viên nhà xưởng

• Không được tự ý đóng ngắt cầu dao, aptomat hoặc nhấn các nút đặc thù nếu nằm ngoài chức trách.
• Ngắt các thiết bị trong phạm vi phụ trách khỏi nguồn điện khi không sử dụng. 
• Không tự ý đóng mạch điện trước khi có thông báo của người phụ trách để đề phòng trường hợp hệ thống có điện đột ngột khi đang bảo trì, sửa chữa. 
• Báo ngay cho người phụ trách để ngừng thiết bị, dây chuyền khi phát hiện dấu hiệu bất thường như mùi khét, khói, linh kiện điện tử rơi ra khỏi máy móc,...
• Không được tự ý đi vào khu vực nguy hiểm theo quy định của nhà xưởng, doanh nghiệp, không tự ý đấu nối, thay đổi thiết kế mạng điện. 

Quy định an toàn điện đối với kỹ thuật viên

• Bắt buộc phải ngắt toàn bộ hệ thống điện trước khi bảo dưỡng, sửa chữa, đồng thời tiến hành nối đất an toàn. 
• Ít nhất phải có 2 người tham gia quá trình bảo dưỡng, sửa chữa điện. 
• Các kỹ sư phải có giấy phép làm việc theo đúng quy định. Sau khi kết thúc việc đánh giá, kiểm tra hệ thống cần nghiệm thu, thông báo cho quản lý để đưa thiết bị vào hoạt động.
• Trang bị và sử dụng các thiết bị bảo hộ cá nhân đúng tiêu chuẩn như giày cách điện, mũ cách điện, găng tay và ủng cách điện khi làm việc với điện áp cao, tuyệt đối không dùng thang kim loại khi làm việc trên cao, không dùng trang sức bằng kim loại trong quá trình làm việc.
• Sử dụng các dụng cụ cách điện phù hợp mức điện áp cho phép. Bảo quản dụng cụ ở nơi khô ráo, sạch sẽ, tránh bị mài mòn, cọ xát bề mặt…

10 nguyên tắc đảm bảo an toàn điện trong môi trường công nghiệp

• Bảo trì và kiểm tra thường xuyên: Để xác định các nguy cơ tiềm ẩn về điện trước khi trở thành vấn đề nghiêm trọng. Việc bảo trì cũng cần tuân thủ theo tiêu chuẩn và do người có chuyên môn kỹ thuật điện phụ trách. 
• Sử dụng thiết bị chất lượng cao cho hệ thống điện: Đầu tư vào các thiết bị đóng ngắt - bảo vệ hệ thống điện (aptomat, contactor, rơ le nhiệt…) và sử dụng các vật liệu cách điện chất lượng cao là giải pháp tối ưu để ngăn ngừa các sự cố điện và đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định. 
• Thực hiện quy trình an toàn khóa/gắn thẻ (LOTO) đúng cách: Khóa/gắn thẻ đảm bảo thiết bị, hệ thống điện được ngắt hoàn toàn và không thể vô tình được cấp điện trở lại trong quá trình bảo trì, sửa chữa. Điều này giúp phòng tránh các mối nguy hiểm liên quan đến việc cấp điện bất ngờ.
• Đảm bảo nối đất hiệu quả: Sử dụng dây dẫn nối đất, ổ cắm nối đất, thiết bị GFCI… sẽ cung cấp đường dẫn an toàn cho dòng điện trong trường hợp xảy ra rò rỉ điện. Tiếp đất đúng cách giúp giảm thiểu nguy cơ điện giật, hư hỏng thiết bị và hỏa hoạn, cháy nổ.
• Sử dụng thiết bị bảo vệ cá nhân đạt chuẩn: Trang bị cho người lao động thiết bị bảo hộ cá nhân phù hợp, như găng tay cách điện, kính bảo hộ, quần áo chống hồ quang điện… có thể giảm đáng kể nguy cơ thương tích khi xảy ra các sự cố điện.
• Trang bị hệ thống giám sát tin cậy: Triển khai hệ thống bảo vệ, kiểm soát, giám sát hay cảnh báo sớm để theo dõi các thông số điện trong môi trường công nghiệp giúp phát hiện trước các nguy cơ tai nạn điện, đảm bảo an toàn cho người vận hành và hệ thống. 
• Đào tạo và huấn luyện nhân viên về an toàn điện: Đảm bảo người lao động có kiến thức cơ bản về điện, hiểu cách vận hành thiết bị an toàn và ứng phó nhanh với các trường hợp khẩn cấp.
• Duy trì khoảng cách an toàn: Tuân thủ các khoảng cách an toàn tối thiểu được quy định cho từng hệ thống điện; thực hiện các biện pháp làm việc an toàn, sử dụng các công cụ cách điện và tránh tiếp xúc với vật liệu dẫn điện.
• Trang bị hệ thống chống sét lan truyền: Giúp bảo vệ hệ thống điện quy mô lớn khỏi các xung điện áp đột biến, đặc biệt là các thiết bị điện tử nhạy cảm.
• Lưu ý tác động của môi trường: Các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ, bụi bẩn, ánh sáng, môi trường có tính ăn mòn, rung động… đều có thể ảnh hưởng đến môi trường điện công nghiệp. Đảm bảo các yếu tố này trong giới hạn cho phép để mạng điện hoạt động ổn định và an toàn. 

Một số câu hỏi về an toàn điện công nghiệp

Câu hỏi 1: Các thiết bị điện bảo vệ cơ bản trong điện công nghiệp là gì?

Trả lời: Các thiết bị bảo vệ phổ biến trong môi trường điện công nghiệp có thể kể đến: các dòng aptomat, cầu dao, contactor, rơ le bảo vệ, thiết bị nối đất, thiết bị chống sét lan truyền, thiết bị đo lường, giám sát điện…

Câu hỏi 2: Khi xảy ra sự cố chập điện trong nhà xưởng, cần làm gì?

Trả lời: Nếu có thể, hãy ngắt nguồn điện ngay lập tức, sau đó báo cho người có chuyên môn, chức trách để kịp thời xử lý. 

Chúng tôi vừa giới thiệu đến bạn các quy định và biện pháp đảm bảo an toàn điện trong môi trường sản xuất công nghiệp. Hy vọng bạn hài lòng với kiến thức đã cung cấp. Truy cập: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-he-thong-dien/ để tìm hiểu thêm các thông tin khác về an toàn điện.