12-09-2025
Contactor 1 pha là gì? Cấu tạo, chức năng và phân loại
Trong quá trình sử dụng điện 1 pha, luôn có nguy cơ xảy ra các sự cố như chập cháy hay giật điện. Việc lắp đặt thiết bị bảo vệ hệ thống điện trước các rủi ro đấy là điều cần thiết. Khởi động từ 1 pha là thiết bị sử dụng cho hệ thống điện 1 pha với vai trò bảo vệ động cơ và thiết bị điện. Cùng BTB Electric tìm hiểu về cấu tạo contactor 1 pha, nguyên lý hoạt động, chức năng và hướng dẫn đấu dây cho loại khởi động từ này trong bài viết sau.
Contactor 1 pha là gì?
Contactor 1 pha là thiết bị chuyển mạch điện có thể tự động bật tắt nguồn điện 1 pha. Khởi động từ 1 pha có thể xem như 1 dạng rơ le điện được nâng cấp. Tuy nhiên loại contactor này có thể chịu được dòng tải cao hơn, kết nối được với các mạch công suất cao. Thiết bị này được thiết kế để xử lý dòng tải, ngăn các sự cố sụt điện áp hay quá nhiệt tới động cơ, đảm bảo hoạt động hiệu quả trong nhiều ứng dụng.
Contactor 1 pha có thể được sử dụng như 1 thiết bị bảo vệ điện nhờ khả năng chịu dòng tải cao kèm tính năng ngăn ngừa tình trạng đoản mạch bên trong khi quá tải điện. Khi đóng ngắt, thiết bị này sử dụng 1 cực hoặc 2 cực để tạo tiếp điểm đóng ngắt, dùng nguồn điện 1 pha 220V hoặc 240V.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của contactor 1 pha
Cấu tạo contactor 1 pha bao gồm các bộ phận chính như cuộn dây điều khiển (cuộn coil), lò xo, tiếp điểm chính và tiếp điểm phụ. Cuộn coil có nhiệm vụ nhận tín hiệu điều khiển từ bên ngoài. Lò xo gắn 1 đầu với cuộn coil, 1 đầu gắn với lá thép có chức năng là 1 bên tiếp điểm chính.
Khi đóng điện, cuộn dây sẽ sinh ra từ trường, hút lò xo để gắn lá thép với bên tiếp điểm còn lại, cho phép dòng điện đi qua. Khi có sự cố trên đường dây hoặc được điều khiển ngắt mạch, lò xo không bị tác động bởi từ trường sẽ nhả ra, đẩy lá thép ra xa vị trí tiếp xúc là tiếp điểm, làm ngắt mạch điện.
Chức năng của khởi động từ 1 pha
Khởi động từ 1 pha được sử dụng để điều chỉnh dòng điện trong 1 pha thuộc hệ thống điện 3 pha. Chức năng chính của contactor 1 pha là tạo hoặc ngắt kết nối dòng điện từ nguồn vào tải. Contactor này chỉ cần điều khiển từ 1 pha, dùng cho nhiều loại thiết bị như hệ thống chiếu sáng, động cơ nhỏ, máy điều hòa không khí và tủ lạnh.
Khởi động từ đơn cực cũng được sử dụng để điều khiển máy nén trong hệ thống HVAC (gồm hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa). Máy nén là trung tâm của hệ thống làm mát. Khi bộ điều nhiệt báo cần làm mát, contactor 1 pha sẽ cho phép dòng điện tới máy nén và triển khai làm mát. Tới nhiệt độ mong muốn, contactor sẽ ngắt điện tới máy nén và dừng quá trình làm mát.
Phân biệt cực T1 T2 và L1 L2 trên contactor 1 pha
Trong contactor 1 pha, đầu cực T1, T2 là nơi gắn dây dẫn từ nguồn điện và đầu cực L1, L2 là nơi gắn đầu dây dẫn về phía tải. Hoạt động của các đầu cực này như sau:
- Cực T1: Nơi kết nối với dây pha nguồn để nhận điện áp điều khiển kích hoạt contactor. Khi điện áp chạy qua cuộn dây sẽ tạo ra từ trường kéo tiếp điểm lại, đóng mạch để cho phép dòng điện chạy tới phía tải.
- Cực T2: Nơi kết nối với dây trung tính của nguồn điện.
- Cực L1: Nơi kết nối với dây pha của tải để dẫn điện chạy từ nguồn. Khi kích hoạt tiếp điểm sẽ cho phép kết nối giữa L1 và L2 cho phép dòng điện chạy tới tải.
- Cực L2: Nơi kết nối với phía bên kia của tải để hoàn thiện mạch khi tiếp điểm đóng.
Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết đấu nối khởi động từ 3 pha và 1 pha
Lợi ích khi sử dụng khởi động từ 1 pha
Khởi động từ 1 pha có nhiều lợi ích, khiến thiết bị này trở thành lựa chọn phổ biến để bảo vệ điện trong các hộ gia đình hiện đại:
- Contactor 1 pha có thiết kế đơn giản, hợp lý, phù hợp lắp đặt trong bảng điện gia đình. Hơn nữa, nhìn chung contactor có nguyên lý vận hành đơn giản và do đó được sử dụng rộng rãi trong các hộ gia đình.
- Contactor đơn cực có khả năng chịu dòng tải cao và vẫn hoạt động ngay cả khi có xung điện ngắn mạch và dòng điện đột biến cao hơn. Thiết bị này cũng có thể hoạt động ở biên nhiệt nhiệt độ bất thường.
- Contactor đơn cực thường có nhiều kiểu dáng và thường được trang bị nhiều linh kiện kết nối đầu cuối, tương tự như contactor 3 pha. Điều này góp phần làm cho contactor đơn cực phù hợp với đa dạng ứng dụng khác nhau.
- Contactor 1 pha có thể được sử dụng vào cả tải AC và DC với thời gian phản hồi thấp hơn để có độ chính xác. Đồng thời contactor này cũng yêu cầu mức tiêu thụ điện năng thấp đến không đáng kể và do đó được sử dụng rộng rãi.
Hướng dẫn đấu dây cho contactor 1 pha
Quá trình đấu dây contactor 1 pha đòi hỏi tuân thủ các bước cụ thể để đảm bảo an toàn và hiệu suất hoạt động của thiết bị. Quá trình này gồm các bước sau:
- Chuẩn bị dụng cụ và vật liệu: Các dụng cụ và vật liệu cần thiết gồm contactor 1 pha, dây điện phù hợp, kìm cắt dây, kìm tuốt dây và vít để cố định dây.
- Tắt nguồn điện: Đảm bảo tắt nguồn điện trước khi tiến hành bất kỳ công việc liên quan đến điện để tránh nguy cơ bị điện giật.
- Xác định các cực của contactor: Contactor 1 pha có các cực T1, T2 và L1, L2 được đánh dấu rõ ràng bao gồm cực vào (nguồn) và cực ra (tải).
- Kết nối cực nguồn và cực tải: Nối dây dẫn từ nguồn điện vào cực nguồn của contactor. Sau đó, nối dây dẫn từ cực tải của contactor tới thiết bị phụ tải.
- Kiểm tra: Sau khi hoàn thành đấu dây khởi động từ 1 pha, bạn cần kiểm tra lại kết nối dây để đảm bảo chắc chắn và an toàn. Sau đó, bật nguồn điện và chạy thử để đảm bảo contactor hoạt động đúng cách.
BTB Electric đã giúp bạn hiểu hơn về contactor 1 pha như cấu tạo, nguyên lý hoạt động, chức năng,… của dòng thiết bị này. Để hiểu thêm và giúp bạn chọn lựa contactor cho hệ thống tốt hơn, bạn có thể đọc thêm tại: Kiến thức Contactor – Khởi động từ BTB Electric.
