12-09-2025
Hướng dẫn chọn contactor cho tụ bù
- Kiến thức Contactor - Khởi động từ
- Th6 15, 2024
- 2232 lượt xem
Chọn contactor cho tụ bù là điều cần thiết để tụ bù hoạt động hiệu quả hơn, ít tổn hao điện và gia tăng được tuổi thọ. Hướng dẫn chọn contactor và những lưu ý khi lắp contactor tụ bù sẽ có trong bài viết sau từ BTB Electric.
Vì sao nên chọn contactor để đóng cắt tụ bù?
Tụ bù tạo ra dòng xung rất lớn khi đóng mạch. Khi tụ điện được đóng vào lưới, sẽ xảy ra hiện tượng cân bằng điện áp giữa tụ và hệ thống điện. Điều này tạo ra một dòng điện khởi động (inrush current) rất lớn – có thể gấp 20 đến 30 lần dòng định mức của tụ, tồn tại trong vài mili giây. Dòng xung này là dòng cao tần, rất nguy hiểm với các thiết bị đóng cắt nếu không được thiết kế phù hợp.
Trong khi đó, contactor thông thường được thiết kế để đóng cắt dòng tải bình thường như điện trở hoặc cuộn cảm, chứ không phải dòng xung cực đại. Nếu sử dụng contactor thường để đóng tụ bù:
- Tiếp điểm sẽ bị mòn nhanh hoặc cháy do hồ quang mạnh.
- Tuổi thọ contactor giảm đáng kể.
- Có thể gây nhiễu điện từ hoặc sự cố cho toàn hệ thống nếu đóng lặp lại nhiều lần.
- Tăng nguy cơ cháy nổ và hư hỏng tụ điện.
 |
 |
Contactor tụ bù có chức năng điều khiển thời gian và mức công suất hoạt động của tụ bù. Contactor cho tụ bù sẽ tự động hóa quá trình này thay vì điều khiển tụ bù thủ công. Trường hợp không dùng contactor, tụ bù sẽ được điều khiển bằng aptomat. Nhưng hành trình đóng aptomat sẽ không dứt khoát hoàn toàn giống như contactor, dễ dẫn đến việc điện vào tụ trong 1 khoảng thời gian ngắn sẽ bị chập chờn khiến dòng điện trong tụ sẽ thay đổi giữa 1 chiều và xoay chiều liên tục. Hiện tượng này kéo dài dễ dẫn đến hư hỏng và cháy nổ tụ.
Tụ bù có thể sử dụng contactor thường, tuy nhiên sử dụng contactor chuyên dụng cho tụ bù sẽ tốt hơn. Bạn có thể tham khảo bảng so sánh nhanh dưới đây:
| Yếu tố so sánh | Contactor thường | Contactor tụ bù |
| Tiêu chuẩn thiết kế | Tiêu chuẩn AC3 cho khởi động động cơ rotor lồng sóc | Tiêu chuẩn AC6-b (điện trở xung) cho đóng cắt tụ bù |
| Dòng điện đóng tụ | Max < 80*In | Max > 180*In |
| Tiếp điểm đóng sớm | Không có bộ tiếp điểm đóng sớm | Có tiếp điểm đóng sớm nhằm hạn chế dòng điện < 80*In |
| Sản sinh hồ quang đóng tụ | Nhiều, dễ cháy tiếp điểm | Ít do có tiếp điểm đóng sớm bảo vệ khỏi hồ quang |
| Rủi ro khi dùng ở điện áp cao | Ở điện áp 480V, 600V – 690V dòng điện giảm nhiều | Ở điện áp 480V, 600V – 690V dòng điện không đổi |
| Khả năng chịu dòng xung | Không | Có điện trở để hạn chế dòng xung |
| Ảnh hưởng tới tụ | Giảm tuổi thọ tụ khi đóng cắt nhiều lần | Nhờ duy trì dòng điện tối đa nên nâng cao tuổi thọ tụ |
| Chất lượng điện | Gây nhá điện, dễ làm PLC hoạt động sai hoặc treo | Ít gây nhá điện và sinh sóng hài |
| Kích thước | Nhỏ gọn hơn | Lớn hơn do có thêm bộ giảm xung |
| Ứng dụng | Đóng cắt động cơ, đèn chiếu sáng, tải điện trở hoặc cuộn cảm thông thường | Lắp trong tủ bù công suất phản kháng để đóng cắt các cấp tụ bù trong hệ thống điện nhà xưởng, tòa nhà, trạm biến áp, trung tâm điều khiển tụ tự động (APFC),… |
| Chi phí | Rẻ hơn | Cao hơn (~1.2 – 1.5 lần) |
Xem thêm: Cách chọn khởi động từ cho động cơ
Nguyên lý hoạt động của contactor chuyên dụng cho tụ bù
Contactor chuyên dụng cho tụ bù (còn gọi là contactor RC hoặc contactor có điện trở xung hoặc contactor có phụ kiện AC-6b) là thiết bị được thiết kế riêng để đóng cắt tụ điện một cách an toàn. Nguyên lý hoạt động như sau:
Trước khi tiếp điểm chính đóng, dòng điện xung sẽ đi qua một hệ thống điện trở được tích hợp sẵn.
- Nhờ đó, dòng khởi đầu được giới hạn, không gây sốc điện.
- Sau một thời gian ngắn (vài chu kỳ), tiếp điểm chính mới đóng lại, cho phép dòng chạy qua như bình thường.
- Cơ chế này giúp giảm hồ quang, bảo vệ tiếp điểm và tụ bù.
Tính toán chọn contactor tụ bù
Việc chọn contactor tụ bù phù hợp phần lớn dựa trên dòng định mức của tụ bù đó. Ví dụ có 1 tụ bù khô 3 pha 415V công suất 25kVAr, dòng định mức là 35A. Thông thường sẽ chọn công suất định mức của contactor tụ bù gấp từ 1,2 lần công suất định mức tụ bù. Trong trường hợp này công suất định mức của contactor là 33kVAr.
Từ thông số này, bạn nên chọn contactor 50A từ BTB Electric (MC3-50). Chọn contactor có dòng định mức cao hơn sẽ tốt hơn nhưng làm tăng chi phí, tăng kích thước contactor ảnh hưởng tới việc lắp đặt. Bên cạnh đó, cần chú ý cuộn hút của contactor, hiện dải cuộn hút dao động từ 24VAC đến 415VAC.
Lưu ý sau khi lắp đặt contactor cho tụ bù
Để đảm bảo hoạt động tin cậy của khởi động từ, cần tuân thủ các bước sau trong quá trình lắp đặt và kiểm tra:
Lắp đặt contactor chắc chắn trên mặt phẳng đứng, cho phép độ nghiêng tối đa 5° so với trục thẳng đứng. Tuyệt đối không bôi mỡ vào các tiếp điểm và bộ phận động của khởi động từ.
Kiểm tra sau lắp đặt:
- Sử dụng tay kiểm tra chuyển động của các bộ phận, đảm bảo không bị kẹt hay vướng.
- Điện áp điều khiển phù hợp với điện áp định mức của cuộn dây.
- Kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo tiếp xúc đều và tốt giữa các tiếp điểm.
- Đảm bảo mối nối điện đúng theo sơ đồ lắp đặt.
- Lắp đặt rơ le nhiệt theo đúng hướng dẫn, kết hợp với cầu chì bảo vệ.
Chọn contactor tụ bù từ BTB Electric
Contactor tụ bù BTB Electric có ưu điểm là giảm dòng điện khởi động, tổn thất điện năng thấp và giúp cải thiện chất lượng điện năng, nâng cao tuổi thọ thiết bị. Contactor cho tụ bù BTB Electric hiệu quả khi:
- Độ tự cảm của nguồn điện chính quá cao
- Công suất của biến áp đường dây quá thấp
- Ngắn mạch của biến áp quá cao
Tham khảo dòng sản phẩm Contactor tụ bù BTB Electric
 |
 |
Contactor cho tụ bù từ BTB Electric có 2 dòng sản phẩm:
- Contactor cho tụ bù BCC type: công suất vận hành 4~143kVAr
- Contactor cho tụ bù MC3-C type: công suất vận hành 12.5 ~ 60kVAr
Trên đây là hướng dẫn chọn contactor cho tụ bù từ BTB Electric. Về so sánh chi tiết giữa contactor thông thường và contactor tụ bù, bạn có thể xem 2 dòng thiết bị này tại https://btb-electric.com/vi/san-pham/. Ngoài ra có thể theo dõi những thông tin khác về contactor tại website của BTB Electric.
