12-09-2025
Hướng dẫn chi tiết đấu nối khởi động từ 3 pha và 1 pha
Khởi động từ hay contactor là thiết bị điều khiển quan trọng trong hệ thống điện với vai trò đóng ngắt các thiết bị điện. Contactor thường có công suất cao, đòi hỏi việc lắp đặt cần chính xác về kỹ thuật để đảm bảo hoạt động ổn định và hạn chế rủi ro. Bạn có thể tham khảo những cách lắp đặt contactor 3 pha và contactor 1 pha trong bài hướng dẫn sau từ BTB Electric.
Hướng dẫn đấu nối khởi động từ với động cơ 3 pha
Contactor 3 pha được sử dụng phổ biến với động cơ trong mạch điện 3 pha công nghiệp. Tham khảo sơ đồ hướng dẫn lắp contactor 3 pha và động cơ, kết hợp MCCB và MCB từ BTB Electric.
Chuẩn bị
Trước khi đấu nối sơ đồ mạch khởi động từ 3 pha, bạn cần ngắt hoàn toàn mạch điện và chuẩn bị các thành phần sau:
| MCCB 3P quá tải nhiệt: Là CB tốt nhất khi lắp ở mạch điện 3 pha đơn thuần, được sử dụng để đóng ngắt mạch từ nguồn điện, đảm bảo an toàn cho mạch tải phía sau. Trong trường hợp mạch có dây trung tính, bạn nên lựa chọn MCCB 4P với 1 cặp cực N riêng. |  |
| MCB 1P: Là CB điều khiển nguồn điện vào các công tắc NC (đóng) và công tắc NO (mở) nối tới contactor 3 pha. Trường hợp mạch dùng dây trung tính, bạn nên lựa chọn MCB 2P với thêm cặp cực N. |  |
| Contactor 3 pha: Là thiết bị quan trọng nhất trong mạch đấu contactor với chức năng chuyển đổi nguồn điện linh hoạt. Lưu ý chọn contactor có lắp các tiếp điểm phụ. |  |
| Cặp công tắc NO – NC: Cặp công tắc NO – NC (thường mở – thường đóng) được sử dụng cho mạch đấu dây khởi động từ 3 pha nhằm đảm bảo thao tác bật/tắt linh hoạt cho động cơ. Công tắc NC (thường đóng) có màu đỏ, nhấn vào để ngắt mạch. Công tắc NO (thường mở) có màu xanh, nhấn vào để đóng mạch và được đấu nối tiếp sau công tắc NC. |  |
| Các thiết bị khác: Động cơ 3 pha, dây điện, dụng cụ đấu nối điện,… |
Vẽ sơ đồ và lắp đặt
Việc sử dụng bản vẽ với sơ đồ và ký hiệu là cách biểu đạt tốt nhất cho Sơ đồ đấu dây khởi động động cơ với MCCB, contactor, MCB, nút nhấn NO/NC. Tuy nhiên, để đọc hiểu sơ đồ này không hề đơn giản, yêu cầu người đọc phải có chuyên môn kỹ thuật nhất điện. Vì thế, việc sừ dụng sơ đồ đấu dây kết hợp với hình ảnh trực quan sẽ là giải pháp tốt nhất để hiểu nguyên lý đấu dây contactor 3 pha.
Vẽ sơ đồ: Dẫn điện 3 pha từ MCCB tới contactor nối tiếp động cơ, dẫn điện 1 pha qua MCB, qua 2 nút NO, NC mắc nối tiếp với contactor.
Các bước đấu nối contactor 3 pha với động cơ như sau:
- Bước 1: Nối 3 dây pha với 3 cực nguồn MCCB, 3 cực tải của MCCB nối với 3 cực nguồn contactor, 3 cực tải của contactor nối với động cơ. Lưu ý nối dây song song theo các cực, ví dụ như trong ảnh minh họa với 3 dây pha đỏ, vàng, đen.
- Bước 2: Dẫn 1 mạch pha vào cực nguồn MCB 1 cực, cực tải của MCB nối với nút Stop và nối tiếp tới nút Start.
- Bước 3: Từ dây dẫn nối nút Stop và Start tách ra nối tới tiếp điểm phụ NO và NC của contactor.
- Bước 4: Chạy thử tải cho động cơ 3 pha hoạt động với contactor.
Hướng dẫn đấu nối contactor với động cơ 1 pha
Contactor 1 pha khi sử dụng trong mạch điện 1 pha thường để đấu cho động cơ hoặc máy bơm nước. Tham khảo sơ đồ lắp đặt khởi động từ 1 pha và động cơ 1 pha với MCB 2P và bộ hẹn giờ timer từ BTB Electric.
Chuẩn bị
Trước khi đấu nối sơ đồ mạch khởi động từ 1 pha, bạn cần ngắt hoàn toàn mạch điện và chuẩn bị các thành phần sau:
MCB 2P: Là lựa chọn tốt nhất khi lắp đặt mạch contactor 1 pha, ngoài tính năng bảo vệ mạch điện thông thường còn có thêm tính năng ổn định nguồn điện.
Contactor 1 pha: Là thiết bị quan trọng nhất trong mạch điện với khả năng điều khiển hoạt động của timer để ngắt mạch vào thời điểm phù hợp.
Timer – Bộ hẹn giờ: Có chức năng đóng ngắt mạch điện theo thời gian được cài đặt sẵn. Nếu không sử dụng thiết bị này bạn có thể đổi sang cặp công tắc NC – NO.
Động cơ 1 pha, dây điện, dụng cụ đấu nối điện,…
Vẽ sơ đồ và lắp đặt
Vẽ sơ đồ: Điện từ MCB, nối tới contactor và timer. Sử dụng tiếp điểm phụ contactor để điều khiển timer. Động cơ lấy điện từ cực tải contactor 1 pha.
Các bước lắp đặt contactor 1 pha với động cơ và các thiết bị khác như sau:
- Bước 1: Dẫn dây pha và dây trung tính nối tới 2 cực nguồn của MCB 2P.
- Bước 2: Từ 2 cực tải của MCB chia 2 nhánh nối tới hai cực nguồn contactor và hai cực nguồn timer.
- Bước 3: Dẫn điện từ 2 cực tiếp điểm phụ NO – NC của contactor tới timer.
- Bước 4: Dẫn dây pha và dây trung tính từ cực tải của contactor tới động cơ 1 pha.
- Bước 5: Chạy thử tải cho động cơ 1 pha hoạt động với contactor.
Xem thêm: 3 lưu ý khi chọn contactor cho động cơ
Những ứng dụng thực tế của khởi động từ
Khởi động từ đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ điện công nghiệp đến điện dân dụng và tự động hóa:
- Điều khiển hệ thống chiếu sáng: Khởi động từ kết hợp PLC hoặc rơ le thời gian giúp tự động bật/tắt đèn theo thời gian trong ngày.
- Điều khiển động cơ: Khởi động từ giúp động cơ khởi động tự động hoặc kết hợp rơ le nhiệt bảo vệ động cơ khi quá tải.
- Điều khiển tụ bù: Khởi động từ đóng/cắt tụ bù phù hợp với nhu cầu sử dụng, tiết kiệm điện năng và tăng tuổi thọ tụ bù.
- Xử lý hệ thống dây chuyền phức tạp đáp ứng nhu cầu tự động hóa trong sản xuất, đóng gói, ép nhựa,…
- Ứng dụng khác: Điều khiển bơm nước, quạt gió, hệ thống thang máy,…
Có thể thấy contactor được ứng dụng rất nhiều trong quá trình sản xuất, kinh doanh và trong cả đời sống thường ngày. Do vậy việc biết cách chọn mua và lắp đặt khởi động từ là điều cần thiết.
Lưu ý khi đấu nối contactor
Việc đấu nối contactor có liên quan tới nguyên lý hoạt động của thiết bị này. Từ đó bạn biết được đường đi của dây dẫn lần lượt qua aptomat, bộ contactor, thiết bị điều khiển và động cơ. Trước khi lắp đặt khởi động từ, bạn cần ngắt cầu dao điện và đảm bảo không có điện qua mạch trong quá trình lắp. Một số lưu ý trong quá trình lắp mạch và đấu nối khởi động từ:
- Nắm vững các kiểu ghép nối dây và chọn phương pháp đi dây thích hợp cho mạch động lực, bảng điều khiển và từ nguồn tới lần lượt các thiết bị.
- Vẽ sơ đồ trước khi đấu nối để kiểm soát về mặt kỹ thuật và thuận tiện sửa chữa sau này.
- Đi dây không những đúng kỹ thuật mà còn đảm bảo thẩm mỹ, gọn gàng, khoa học.
- Cách lý mạch động lực và mạch điều khiển khi lắp đặt để thuận tiện sửa chữa khi có sự cố.
Trên đây là hướng dẫn đấu nối contactor 3 pha và 1 pha cho động cơ với các sơ đồ phổ biến trong hoạt động sản xuất và thương mại. Lưu ý có thể đấu nối nguồn 3 pha thành 1 pha cho contactor nhưng không thể đấu ngược lại. Bên cạnh đó các thiết bị trong sơ đồ lắp đặt có thể thay đổi tùy thuộc vào hiện trường và mục đích sử dụng động cơ. Bạn có thể tham khảo thêm các sơ đồ lắp đặt contactor khác tại kênh Youtube BTB Electric Vietnam.
