Những điểm khác biệt giữa công tắc và cầu dao
Cầu dao và công tắc điện là các thiết bị phổ biến trong hệ thống điện công nghiệp và điện dân dụng hiện nay. BTB Electric cùng bạn tìm hiểu về những khác biệt, những điểm giống nhau của cả 2 thiết bị này.
So sánh đặc điểm của công tắc và cầu dao điện
Công tắc điện là thiết bị đóng cắt dòng điện sống, lắp đặt cùng với các thiết bị khác trong hệ thống điện như hộp điện, ổ cắm,… Vỏ ngoài công tắc được làm từ nhựa hoặc sứ cách điện với nhiều hình dạng khác nhau như hình tròn, hình vuông, hình thoi,… Có 3 loại công tắc chính dựa trên cách thức sử dụng là công tắc bấm, công tắc xoay và công tắc bật.
Bên cạnh đó, công tắc còn được phân theo chiều và số cực:
- Công tắc 1 chiều – công tắc 2 cực: Là loại công tắc phổ biến nhất, thiết kế với 1 cực động và 1 cực tĩnh, sử dụng để bật/tắt bóng đèn, quạt, hút mùi và một số thiết bị khác.
- Công tắc 2 chiều – công tắc 3 cực: Là công tắc có thể kết hợp với 1 công tắc khác để điều khiển 1 thiết bị, dùng để bật/tắt đèn hành lang, cầu thang, phòng ngủ,…
Cầu dao điện là thiết bị đóng cắt dòng điện chuyên dụng khi gặp sự cố về dòng điện. Vỏ ngoài cầu dao cũng được làm từ sứ hoặc nhựa cách điện tương tự như công tắc. Nếu công tắc chỉ có thể bật/tắt thủ công thì cầu dao vừa có cơ chế bật/tắt thủ công vừa có cơ chế tự động. Mặt khác, cầu dao được thiết kế để lắp đặt cho hệ thống điện tổng, điện từng khu vực hoặc điện của thiết bị có công suất lớn.
Cấu tạo của cầu dao phức tạp hơn nhiều so với công tắc. Cầu dao có bộ phận tiếp điểm để đóng/mở mạch điện, phần cần gạt cầu dao, phần lò xo điều khiển tiếp điểm và nhiều vị trí khác.
=>> Với những ai đang nhầm lần cầu dao và aptomat có thể tham khảo bài: So sánh cầu dao và aptomat – Nên chọn loại nào?
So sánh nguyên lý hoạt động của cầu dao và công tắc
Công tắc điện có nguyên lý làm việc rất đơn giản:
- Khi đóng công tắc: 2 cực động và tĩnh tiếp xúc với nhau làm kín mạch, cho phép dòng điện chạy qua và thiết bị kết nối sẽ hoạt động.
- Khi ngắt công tắc: Cực động tách khỏi cực tĩnh làm ngắt dòng điện, thiết bị sẽ ngừng hoạt động.
Công tắc không thể tắt/mở tự động trong khi một số loại cầu dao có cơ chế này.
Cầu dao có nguyên lý hoạt động phức tạp hơn công tắc. Theo dõi sơ đồ sau đây để hiểu hơn về nguyên lý này:
Khi dòng điện qua cầu dao, 2 móc số 2 và 3 sẽ gắn với nhau để cho dòng điện chạy qua. Lúc này 2 vị trí nam châm mở tiếp điểm không hút nhau. Khi dòng điện quá áp đi qua dẫn đến chênh lệch dòng giữa dây pha và dây trung tính, sinh ra từ trường khiến nam châm hút, làm tách rời 2 tiếp điểm và ngắt điện.
Các loại cầu dao RCCB, RCBO và ELCB có chức năng đóng ngắt mạch khi phát hiện dòng rò, tránh tính trạng chập cháy hay điện giật nguy hiểm. Ngược lại dòng điện có thể rò tới vị trí công tắc mà không bị ngắt điện.
=>> Xem thêm: Cầu dao tự động và khởi động từ khác nhau như thế nào?
Vị trí lắp đặt công tắc và cầu dao điện phù hợp
Công tắc được lắp đặt ở rất nhiều vị trí trong hệ thống điện, điển hình là cạnh cửa ra vào, cạnh đầu giường. Vì có tính cục bộ nên công tắc thường đi liền với thiết bị điện xung quanh.
Vị trí lắp đặt của cầu dao là tại hộp điện tổng, điện từng khu vực như các tầng, các phòng để kiểm soát nhiều thiết bị và đường dây điện. Một số cầu dao được lắp đặt riêng cho các thiết bị công suất lớn.
Vị trí lắp đặt công tắc điện cần sự tiện lợi, dễ nhìn thấy và dễ sử dụng. Còn vị trí lắp đặt của cầu dao thường ở đầu hệ thống điện và tập trung với các thiết bị điện liên quan. Đồng thời cả 2 thiết bị đóng cắt này khi lắp đặt đều cần vị trí khô thoáng, không ẩm ướt, nhiệt độ môi trường vừa phải.
Trên đây là những yếu tố khác biệt cơ bản về đặc điểm cấu tạo, nguyên lý làm việc và ứng dụng giữa cầu dao và công tắc – hai thiết bị rất quan trọng trong hệ thống điện. 2 thiết bị này kết hợp sử dụng với nhau rất hiệu quả, tối ưu cho mục đích sử dụng của bạn. Để biết thêm những kiến thức hữu ích trong ngành điện, hãy theo dõi website BTB Electric tại địa chỉ: https://btb-electric.com/vi/.
