Cầu dao tự động và khởi động từ khác nhau như thế nào?

Cầu dao tự động và khởi động từ đều là những thiết bị đóng ngắt được lắp đặt trong hệ thống điện. Nhưng trên thực tế vai trò của hai thiết bị này hoàn toàn riêng biệt. Vậy cầu dao tự động và khởi động từ khác nhau như thế nào? BTB Electric sẽ giúp bạn giải đáp điều này ngay trong bài viết sau.

Khái niệm cầu dao tự động và khởi động từ

Trước khi tìm ra những điểm khác biệt giữa khởi động từ và cầu dao tự động, bạn cần nắm bắt được khái niệm về 2 thiết bị này. Nhìn chung, cầu dao tự động là thiết bị bảo vệ mạng điện, ngắt nguồn điện tức thời khi xảy ra sự cố. Bên cạnh đó, khởi động từ có khả năng điều khiển các thiết bị tải và kết nối với nguồn điện.

Cầu dao tự động – aptomat

Cầu dao tự động còn được gọi là aptomat hay CB. Đây là thiết bị bảo vệ mạch điện khi xảy ra sự cố, có nhiệm vụ ngắt dòng điện khi phát hiện rủi ro quá tải, ngắn mạch hay sụt áp. Bên cạnh đó, người sử dụng có thể chủ động ngắt cầu dao khi có nhu cầu sửa chữa, lắp đặt thiết bị điện vào mạch điện.

Cầu dao tự động có tiếp điểm di động và cố định tương tự như cơ chế của khởi động từ. Các tiếp điểm tiếp xúc vật lý thông qua áp suất khí nén, cơ học hoặc sử dụng điện từ. Mặt khác nguyên lý hoạt động aptomat một phần là nhờ thiết bị này có các mạch cảm biến điện áp và dòng điện bị thiếu giống với contactor.

Khởi động từ

Khởi động từ còn được gọi là contactor, là thiết bị điện hạ áp chuyên thực hiện việc đóng cắt thường xuyên các mạch điện động lực. Khởi động từ đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển các thiết bị như động cơ, tụ bù, hệ thống chiếu sáng,.. thông qua nút điều khiển, điều khiển từ xa hoặc tự động.

Một số loại khởi động từ có thể di chuyển hoặc được cố định để đảm bảo hút nam châm điện. 

Khác biệt về chức năng giữa khởi động từ và cầu dao tự động

Chức năng là phần cơ bản nhất để bạn phân biệt được aptomat và khởi động từ. Cụ thể như sau:

Chức năng của aptomat

Chức năng của aptomat là bảo vệ hệ thống điện trước các sự cố quá tải, ngắn mạch hoặc rò rỉ điện. Khi phát hiện một trong các sự cố này, aptomat nhanh chóng gạt xuống, tách các móc tiếp điểm dẫn dòng điện qua làm gián đoạn dòng điện và gây mất điện. Cơ chế gạt này có thể được điều khiển bằng tay hoặc tự động.

Chức năng của contactor

Chức năng chính của contactor là kết nối thiết bị tải với nguồn điện, đặc biệt là trong các mạch có điện áp cao. Contactor cũng có những ưu điểm riêng với thiết kế để nhanh chóng mở và đóng lại. Thiết bị này thường được sử dụng khi cần điều khiển hoặc chuyển đổi giữa các mức điện áp cao và thấp.

Như vậy chức năng chính của cầu dao tự động là ngắt điện còn với khởi động từ là chuyển đổi nguồn điện.

=>> Xem thêm: So sánh ưu nhược điểm của aptomat và cầu chì

Khác biệt về nguyên lý hoạt động giữa aptomat và contactor

Do có cấu tạo và chức năng khác nhau nên nguyên lý hoạt động của cầu dao tự động và contactor ít nhiều sẽ có sự khác biệt.

Nguyên lý hoạt động của cầu dao tự động

Trong điều kiện cầu dao tự động hoạt động bình thường, trường hợp mạch điện đóng, các tiếp điểm hay móc bảo vệ chạm vào nhau và cho phép dòng điện chạy qua. Các tiếp điểm chuyển động được đặt cùng cơ chế lò xo hoặc thông qua khí nén.

Khi xảy ra quá tải, cuộn dây được tích điện bằng thế năng và một pít tông được sử dụng cho hệ thống các tiếp điểm chuyển động làm tách móc bảo vệ của aptomat. Sau khi tách các móc bảo vệ, các mạch bên trong cầu dao mở ra và làm gián đoạn dòng điện. Điều này bảo vệ cho hệ thống khỏi bị hư hỏng.

Nguyên lý hoạt động của khởi động từ

Khi điện được cung cấp cho cuộn dây thông qua nút nhấn khởi động, cuộn dây của contactor tạo ra lực từ nam châm, làm di chuyển lõi thép và kết nối mạch từ, đóng các tiếp điểm chính để bắt đầu hoạt động của động cơ. Đồng thời, các tiếp điểm phụ thường hở để duy trì mạch điều khiển sau khi nút nhấn khởi động được buông ra.

Khi nút dừng được nhấn, nguồn điện cho khởi động từ bị cắt và dưới tác động của lò xo nén, lõi di động trở về vị trí ban đầu. Các tiếp điểm trở lại trạng thái hở và động cơ dừng lại. Trong trường hợp quá tải động cơ, rơ le nhiệt sẽ phản ứng bằng cách ngắt nguồn điện đến cuộn dây, từ đó tắt contactor và dừng động cơ điện.

=>> Đọc thêm: So sánh cầu dao và aptomat – Nên chọn loại nào?

Một số điểm khác biệt khác giữa cầu dao tự động và khởi động từ

Bạn có thể tham khảo bảng sau để biết thêm những điểm khác biệt quan trọng giữa 2 thiết bị này:

Ứng dụng thực tế của cầu dao tự động và khởi động từ

Vì có nhiều điểm khác nhau nên ứng dụng của 2 loại thiết bị này cũng khác nhau. Trong đó:

Ứng dụng của khởi động từ

Sử dụng để điều khiển vận hành an toàn các động cơ hay thiết bị. Tùy loại khởi động từ sẽ có vị trí lắp đặt khác nhau. Ví dụ như:

• Contactor điều khiển động cơ: Dùng kết hợp với rơ le nhiệt bảo vệ quá tải cho động cơ.
• Contactor khởi động sao – tam giác: Thay đổi chế độ hoạt động của động cơ từ sơ đồ hình sao khi khởi động sang sơ đồ tam giác khi động cơ vận hành ổn định, mục đích để giảm dòng khởi động.
• Contactor điều khiển tụ bù: Dùng trong hệ thống bù tự động được điều khiển bằng bộ điều khiển tụ bù với nhiệm vụ đóng cắt các cấp tụ phù hợp với tải.
• Contactor điều khiển đèn chiếu sáng: Được điều khiển bằng rơ le thời gian hoặc PLC để đóng cắt điện cấp cho đèn chiếu sáng bật/ tắt đèn theo giờ quy định.
• Contactor kết hợp bảo vệ pha: Tiếp điểm cảnh báo rơ le bảo vệ pha kết nối với cuộn hút của contactor cho phép ngắt contactor khi có sự cố về pha.

=>> Đọc thêm: So sánh điểm giống và khác nhau giữa contactor và relay

Ứng dụng của cầu dao tự động

Cầu dao tự động là thiết bị quan trọng nhất trong một hệ thống điện bất kì nhờ nhiệm vụ kiểm soát dòng điện tới các thiết bị tải. Thiết bị này được ứng dụng trong mọi lĩnh vực như:

• Trong công nghiệp: Lắp đặt trong các tủ điện như tủ điện tổng, tủ tụ bù, tủ điều khiển bảo vệ, tủ phân phối,..
• Trong dân dụng: Lắp đặt trong nhà ở, nhà hàng, chung cư, văn phòng, một số thiết bị công suất cao,….

Như vậy BTB Electric đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cầu dao tự động và khởi động từ, từ đó có thể phân biệt 2 thiết bị này và ứng dụng phù hợp trong hệ thống điện. Tham khảo các dòng thiết bị này từ BTB Electric:

• MCCB & ELCB BTB Electric
• MCB BTB Electric
• RCCB & RCBO BTB Electric
• AC Contactor BTB Electric
• Contactor tụ bù BTB Electric